Tattırdığın acılar."
- Cemal Süreya
Bazı yazarlar vardır, yeni bir kitap yazdığında bizlere çocukça bir mutluluk verir. Mustafa Kutlu benim için o yazarlardan biri. Elimin altında bir Kutlu kitabı olunca, kendimi sığınabilecek bir limana sahipmişim gibi hissediyorum. Yazarla bazı fikirlerimizin uyuşmaması buna engel olmuyor. Kütüphanemde okunmayı bekleyen bir Mustafa Kutlu kitabı, hem kitap okuma şevkimi tazeliyor hem de kitap okuma cesareti veriyor. Fakat tüm kitaplarını okuduğum için, artık bu durumu sadece yazarın yeni bir kitabı çıktığında yaşıyorum. “Tarla Kuşunun Sesi”nde de böyle hissettim; fakat çıktığı gibi almama rağmen daha fazla rafta durmasına gönlüm razı olmadı. Hemen okudum.
Kutlu’nun her kitabı gibi, Dergâh Yayınları’ndan neşredilen “Tarla Kuşunun Sesi”, yazarın en hacimli kitaplarından biri. 224 sayfadan oluşuyor. Kutlu’nun daha önceki kitaplarında karşımıza çok az çıkan, -Ya Tahammül Ya Sefer, Huzursuz Bacak gibi- yazarın dünya görüşünü ve siyasi fikirlerini açıkça yansıtmasına bu kitapta bolca şahit oluyoruz. Aslında yazar her kitabında ne düşündüğünü okura anlatıyor fakat yukarıda adını andığım eserlerde ve “Tarla Kuşunun Sesi”nde bu durumu çok daha fazla görebiliyoruz.
Eser iki bölümden oluşuyor. İlk bölümde yaşlı, huysuz, sürekli didişen ama birbirini de seven iki ihtiyarın, Molla Murat ve Mustafendi’nin kahvede etrafını çevreleyen kişilere bir destan anlatır gibi, halk hikâyesi anlatır gibi, Molla Murat’ın geçmişini, o anda artık yaşlı bir adam olan Molla’nın çocukluk, gençlik, yetişkinlik zamanlarını anlatışlarına, kısacası Molla’nın hikâyesine tanıklık ediyoruz. Güçlü, kuvvetli, biraz kaba saba, tam bir yörük delikanlısı olan Murat’ın askerlikten sonra nasıl ‘Molla’ olduğunu dinliyoruz. Dinliyoruz diyorum; çünkü yazarın en büyük özelliklerinden biri olan, okuru hikâyenin geçtiği zamana götürme özelliği bu kitapta da karşımıza çıkıyor. Sanki, bu iki ihtiyar konuşurken o kahvede bir köşede, elimizde kahveci Şerafettin’in yaptığı bol köpüklü kahveyle olaya dâhil oluyoruz.
Molla Murat’ın çocukluğu ve gençliği –yani kitabın ilk bölümü- Sultan Abdülhamit devrinde geçiyor. Siyasi ve sosyal olarak Osmanlı’nın, belki de dünyanın en karışık zamanlarından biri olan İkinci Abdülhamit devrinde birçok olaya tanıklık ediyoruz. Kutlu buralarda Molla’nın hikâyesini anlatırken veya kahramanlarına anlattırırken, kurgusunun içine İkinci Meşrutiyet, Jön Türkler, İttihat ve Terakki gibi kişiler, oluşumlar ve olaylar hakkında da fikirlerini açıklıyor. Bunları zaman zaman günümüzdeki durumla da kıyaslamayı ihmal etmiyor. Özellikle kitabın ilk bölümünde, şimdiki zamanla çok tanıdık sahnelere şahit oluyoruz:
“Vali gönül rahatlığı ile sedire dönüp bir az şekerli kahve söylemiş. ‘Arkadaş bizim valiliğin sonu geldi galiba. Amaan, inceldiği yerden kopsun’ deyivermiş. Bakın o günlerde bir fukara vali dahi devletin temellerine kibrit suyu döküldüğünü seziyor ama harekete geçemiyor. Bu bizde yaygın bir şeydir. Bugün bile böyledir.”
Mustafa Kutlu’nun görüşlerini onu takip edenler bilecektir. Yazar, daima toprağın önemine dikkat çeker ve radikal bir şekilde tarım toplumuna dönersek kurtuluşumuzun başlayacağını söyler. Bu kitapta toprağa daha da önem veriyor. Savaş zamanı zorluklarını anlatırken Molla Murat’ın ne olursa olsun topraklarını satmamasını, çözümü başka yerlerde aramasını yüceltiyor ve toprağın hayat demek olduğunu, asla satılmaması gerektiğini ve topraktan geldiğimizi sık sık vurguluyor. Bunları gerek kurgunun içinde Molla’nın ağzından, gerek kitaplarında sık sık başvurduğu şekilde araya girip direkt kendi fikrini söyleyerek gerçekleştiriyor.
Arka planda bir Murat ile Saliha aşkı görüyoruz. Mustafa Kutlu aşkı öyle ince; bağlılığı, yarım kalmışlığı kadere teslimiyetle harmanlayarak öyle güzel anlatıyor ki, insan bugünlerin birçok ilişkisine baktığında ne diyeceğini bilemiyor:
“Saliha:
-Mutlu musun?
Murat ona kederle baktı:
-Mutluluk ne demek?
-Anlarsın.
--Bilmiyorum, ama çok şükür.
Kız üzerine gitti.
-Mutlu musun Murat?
Murat onun gözlerinin içine baktı. Artık beni anla diyen bir sesle:
-Huzurluyum, dedi.
-Yani.
-Yani yara kanıyor. Varsın kanasın. Ne demiş ulu bir zat: ‘Derdim bana derman imiş’. Yaramızı yalayarak yaşayacağız Saliha. Şikâyete lüzum yok.”
Bu bölümde, Molla Murat ve Mustafendi konuşurken konu ara ara Cumhuriyet devrine, Medine fatihi, çöl kaplanı lakaplı Fahrettin Paşa’ya, Sultan Vahdettin’e, Yunan işgaline, inkılaplara geliyor. Kutlu fikirlerini aralara sırıtmayacak bir şekilde yerleştiriyor ve eleştirilerini de incelikle kitabına aktarıyor. Özellikle harf değişikliği konusundaki kısmın dikkate değer olduğunu düşünüyorum:
“Şöyle: Madem Latin alfabesi isteniyor, tamam. O da gelsin. Ama Arap alfabesi devam etsin. Her iki alfabe ile yazılmış tüm eserler milletin emrine verilsin. Nasıl büyük bir zenginliktir bu.”
Kitabın ikinci bölümü ‘Kayıp Tarih’ adını taşıyor ve bu kısımda Molla’nın torununun çocuklarının hayatı, tek tek, kimisi derinlemesine kimisi daha yüzeysel anlatılıyor. Kutlu burada daha başında bu devrin adını ‘kayıp’ olarak koyuyor ve Molla’nın torunu Hamit’in her oğlunun yaptıklarını, yaşadıklarını dönemin eleştirisiyle birlikte okura sunuyor. Burada bir kuşak karşılaştırmasına, dönem karşılaştırmasına ve değişen dünyayla ilgili fikirlere rastlıyoruz.
Nispeten daha kısa olan bu bölümde Mustafa Kutlu, para hırsının ve iktidar arzusunun kişiyi nasıl insanlıktan çıkardığını, aile ilişkilerinin nasıl kopmayla sonuçlandığını iyice inceliyor ve satır aralarında okurlara ders vermeyi ihmal etmiyor. Bir hikâye kitabı olan “Tarla Kuşunun Sesi” aslında birçok kitaptan daha öğretici bir okumayı okura sunuyor.
Eser, Kutlu’nun en iyi eseri diyemem; fakat yazarın daha az kullandığı bir tarzda olduğu için kıymetli olduğunu düşünüyorum. Ayrıca bir dönemi hikâye şeklinde okumak da –çok derinlemesine olmasa da- okuru bilgilendirebiliyor. Belki de bu kitapta yarım kalan hayatlar, yazarın ileriki kitaplarında karşımıza çıkacaktır.
Mehmet Âkif Öztürk
twitter.com/OzturkMakif10
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder