Hayat, kitaplardan daha çok şey katar (mı?)

Sizlerden özür dileyip kitabın nesnesi Schopenhauer’e değinmeden önce kitabın çevirmeni hakkında birkaç söz söyleyerek başlamak istiyorum. Kitap, kitabın çevirmeni Ahmet Aydoğan’ın uzun ve serzenişli bir sunuş yazısıyla başlıyor. “Okumak insana ne kazandırır?” diye soruyor, Ahmet Aydoğan. Genel anlamda okumak, bununla birlikte eğitim sorunu ve çevirmenlik gibi birçok konuya değiniyor. Herkes kendi “ben”inin derdinde diyerek, mevcut eğitim sistemi ile insan yetiştirme şansını kaybettiğimizi yüzümüze vuruyor. Bunu yıllar önce söylemişti belki de evet, fakat bu sözlerin değerinden hiçbir şey kaybetmediğini günümüzde hala devam eden eğitim için sistem arayışlarını hatırlayarak, ‘ne yazık ki!’ rahatlıkla anlayabiliriz diye düşünüyorum. Şunu da rahatlıkla söyleyebiliriz ki Ahmet Aydoğan, Arthur Schopenhauer’in sadece kitaplarını çevirmemiştir; ruhunu da Türkçemize kazandırmayı başarmıştır. Kendisi felsefi derinliği ile birlikte sadece bir çevirmen değil aynı zamanda bir düşünürdür.

Ünlü Alman filozofu Schopenhauer… Onun hakkında bir sürü söylenti var, bir sürü dedikodu var. Özellikle günümüzde, kendisini feminist olarak adlandıran birtakım insanların hışmına uğramakta bu filozof. Sebebi ise Aşkın Metafiziği adlı kitabında yazdığı şeyler. Fakat siz de çok iyi biliyorsunuz ki iyi bir okur, fikirlerle ilgilenir. Fikirleri kendisine uyanları okuyanlardansanız, sizi çok kitap okumaktan ziyade, çok ama çok düşünmeye teşvik eden Arthur Schopenhauer’ı sevmeyeceğinizi, size baştan garanti ederim. Burada Schopenhauer’ı uzunca anlatmak istemiyorum. Hepimiz bilgi kaynaklarına çok rahat ulaşabildiğimiz için bunu size bırakıyorum.

İçeriğe fazlaca değinmeden, birkaç alıntı ve ilgimi çeken bölümler ile kitap hakkında fikir vermek istiyorum.

“Yürümek için baston ne ise düşünce için kalem de odur, fakat nasıl ki insan en kolay bastonsuzken yürürse, en kusursuz biçimde de elinde kalem yokken düşünür. İnsan ancak yaşlanmaya başladığında bir baston kullanmayı ister, (baston artık onun için bir yük değil, bir yardımcıdır) kalem de böyledir.”

“Bir yazarın üslubundaki kusurları araştırmaktan geri durmamalıyız, böylelikle biz de kendi üslubumuzda aynı hatalara düşmekten sakınabiliriz.”

“Dikkatsiz özensiz yazan bir yazar daha başından kendi düşüncelerine kendisinin çok değer vermediğini ispat etmiş olur.”

“Okumak kişinin kendi kafası yerine başka birisinin kafasıyla düşünmesidir.”

“Ruh zenginliği yegâne hakiki zenginliktir, çünkü diğer bütün zenginlikler beraberinde kendilerinden daha büyük dert ve bela getirirler.”

Schopenhauer’ın okumak hakkındaki düşünceleri beni hayal kırıklığına uğrattı diyebilirim. O, çok okumanın, düşünmeye, düşünebilme kabiliyetimize zarar verdiğini söylüyor. Ne kadar çok kitap okursak o kadar çok başkasının aklıyla düşüneceğimizi söyleyip kitaplardan ziyade dış dünyanın, gerçek hayatın kişiye daha çok şey öğreteceğini de ekliyor. Kitaptaki şu sözleri, dediklerimi doğrulayıcı nitelikte:

“Dolayısıyla bir insan, bu ikameye alışkanlık kazandırmaması ve böylelikle önünde duran meseleyi gözden kaçırmaması için; daha önce yürünmüş yolları yürümeye alışmamak ve yabancı bir düşünce yolunu takip ederek kendisininkini unutmamak için çok fazla okumamalıdır. Daha da önemlisi bir insan salt okumak uğruna gerçek dünya ile bağlantılarını koparmamalıdır: Bir kimseyi kendi kendisine düşünmeye yönelten saik ve haleti ruhiye çoğu zaman kitapların dünyasından ziyade gerçek dünyadan gelir. Bir kimsenin önünde gördüğü gerçek dünya iptidailiği ve gücüyle onun düşüncesinin doğal konusudur ve düşünen bir kafayı başka her şeyden daha kolay uyarabilir.”

Schopenhauer, kitabının bir bölümünde o dönem isim vermeden yazılan eleştiri yazılarını ve bilhassa yazarlarını çok ağır bir şekilde eleştiriyor. Ben o satırları okurken bu isimsiz eleştirileri günümüzün sosyal medyasındaki adı sanı bilinmeyen sahte hesapların namı diğer trolleri düşündüm. Bu tür işlere öncü olanlara ise Arthur şunu söylüyor: “Ben kendi hesabıma isimsiz bir eleştiri barakası yerine kumarhane veya bir kerhane işletmeyi tercih ederim.”

Şüphesiz bunun gibi birçok fikri, günümüz ile kıyaslayabiliyorsunuz.  

Yusuf Karakurt
twitter.com/sanatkemkum