Kitabın adını bir siteden duydum. Kitap hakkındaki okuyucu yorumları ilgi çekiciydi. Bazen okumanız gereken bir eser sizi buluyor. Algernon’a Çiçekler için beni bulan kitaplardan biridir diyebilirim.
Kitap günlük yazıları gibi başlıyor. Sayfanın başında “ilerleme raporu” notuyla gün be gün geçirilen safhaların kaydedildiği kısa yazılar dikkat çekiyor. En fazla 8 yaşlarında bir çocuğun kaleminden çıktığını düşündüğünüz imla hataları, ifade karmaşası kitaba olduğu gibi aktarılmış. Çevirmen notunda bu durumun bilinçli yapıldığı belirtiliyor. Olay örgüsünün işleyişinden de anlıyorsunuz ki bu çok isabetli olmuş.
Genel olarak, konuşmanın jest mimik desteğiyle ifadeyi kolaylaştırdığı, yazarken daha zor olduğunu düşünülür. Bu kitapta birkaç paragrafta "bu ancak yazıyla ifade edilebilirdi!" denilecek türden zekice kurgulanmış bir ayrıntıydı. İlerleyen birkaç sayfadan sonra öğreniyoruz ki aslında o yazıyı yazan bir çocuk değil. 32-33 yaşlarında kaba tabirle kitapta da sıkça moron denilen zekâ geriliği olan genç bir adam.
Fırında çalışıyor Charlie. Ailesi tarafından küçük bir çocukken terk edilmiş. Amcası onu fırıncı arkadaşına emanet etmiş. Çocuk orada bir hayat kurmuş kendisine. Fırıncı müşfik biri. Ama Charlie'nin çevresindeki insanlar genelde alay ediyor.
Kitabın yürek burkan kısımları gibi görünen bu horlanmalardan daha acısı, genç adamın safiyane dünyası içinde kendisiyle alay edenlerin hareketlerini sevgi olarak görmesi. “Bana gülüyorlar çünkü beni seviyorlar” diyor masum hislerle.
Charlie, yetişkin zekâ geriliği olan bireylerin gittiği bir enstitüde eğitim görüyor aynı zamanda. Onunla çok ilgilenen genç hanım öğretmenine çok güveniyor. Tekdüze ilerleyen hayatı, birkaç bilim adamının beyin ameliyatı ile bir farenin genetiğiyle oynamak ve zekâsını değiştirmek konusunda başarılı olmalarının ardından bu operasyonu bir insanda denemek istemesiyle değişiyor. Charlie’nin kız kardeşinden alınan izinler neticesinde Charlie gereken testlerden geçiyor ve ameliyat ediliyor. Buraya kadar spoiler verdiğim düşünülebilir ancak bana göre hikâye buradan sonra başlıyor.
Algernon kitabın diğer kahramanı olan deney faresi. Charlie en masumane hislerle fareyle yarışıyor ve başarısız olduğunda fareye hayranlık duyuyor. Kendisini onunla özdeşleştiriyor ilerleyen zamanlarda.
Kitapta, ameliyat sonrası Charlie'nin gelişimi yazı ve ifade biçiminde izleniyor. Zekâsı o denli üst seviyeye çıkmıştır ki çevresindeki birçok kişi onun yanında kendisini aptal zannedecek kadar kötü hissederler.
Hikâyedeki aşk dokunuşu abartısız. Hikâyeyi ele geçirmemiş. Charlie’nin duygusal gelişimini anlamak için destek niteliğinde işlenmiş. Hikâye çetrefilli bir hal aldığında bile kendisinden ayırmıyor okuru. Orada kalmak ve Algernon ile Charlie'nin bir sonraki gününü bilmek istiyorsunuz.
Hikâyede ‘ben dili’nin kullanılması samimi bir iletişime geçiriyor karakterle.
Kitapta eleştirebilecek bir şey buldum elbette. Algernon’a Çiçekler kitabında son 50 sayfaya gelindiğinde, gereksiz diyaloglar ve kendini tekrar eden meseleler vardı.
Bu romanın filmini de izlemek istedim. 1968 yılında sinemaya aktarılmış hikâye, senaryodaki kopukluklar sebebiyle esere ihanet edildiğini düşündüğüm çalışmalardan biriydi.
Klasik tanımlamaların dışında düşündürdüklerini ele alırsak Algernon’a Çiçekler romanı için şunları söyleyebilirim; Allah vergisi özelliklerimiz kusur olarak görüldüğünde kusurdur. İnsanoğlu kendisi mükemmel/miş gibi, kusurlu olduğunu düşündüğü şeylere müdahale etme hakkını buluyor. Mükemmele ulaşıyor mu peki? Yapay bir mükemmelliği doğal bir kusura tercih eden insanoğlu ne mutlu olabiliyor ne mutlu edebiliyor.
Bilim adamlarının işlerine karışacak değilim. Hastalıklara derman olarak ilaçlar üretmeye çabalayanlar da, yeni hastalıklar icat ederek ilaç sektörüne hizmet edenleri de var. Genetik değişikliklerle insan ırkının aslını neslini bozanlar da var, ölümcül hastalıklara derman olanlar da.
Hikâyede dikkat çeken nokta; aklıselim bir birey, bedenine yapılacak her hangi bir müdahaleye karar veriyorsa saygı duyulabilir. Fakat sağlıklı düşünemeyen birey için bu adaletli olur mu? Algernon’dan (laboratuvar faresinden) ne farkı vardı Charlie’nin (insanın)? Canlıların deneylerde kullanılması meselesi ayrıca bir tartışma konusu!
Algernon’a Çiçekler’den etkileyici satırlar ile sonlansın kitap incelememiz:
“Hastaneden çıktım ama daha işe başlamadım. Hiç bişey olmuyo. Bir sürü testen geçtim ve Algernonla yarışlar yaptım. O fareden nefret ediyorum. Her zaman beni yeniyo. Prof. Nemur bu teslerden defalarca geçmem gerektiğini söledi.
"O şaşırmacalar çok aptal. Ve o resimlerde çok aptal. Erkek ve kadınların resimlerini yapmayı seviyorum ama onlar hakında yalanlar söleyemem. Bulmacaları iyi yapamıyorum."
"Bu kadar fazla düşünmiyi denediğimde ve hatırlamıya çalıştığımda baş ağrılarım oluyo. Doktor Strauss bana yardım edeceni söylemişti ama yapmıyo. Bana ne düşünmem gerektim ve ne zaman akıllı olucamı sölemiyo. Sadece beni rahat bi koltuğa yatırıyo ve benimle konuşuyo."
“Bayan Kinnian ünüversitede beni görmeye geliyo. Ona hiç bişey olmadını söylüyorum. Ne zaman akıllı olucam. Bana sabırlı olmalısın Charlie bu tip şeyler zaman alır diyo. Bu çok yavaş olur ve oldunu sen anlayamazsın. Bana Burtun ona iyileştimi söledini söyledi."
"Ben hala bu yarışların ve testlerin aptalca oldunu düşünüyorum.”
"Bugün virgülü örendim, bu, bir, virgül (,) nokta, ile, bir kuyruk, Bayan Kinnian, virgülün önemli oldunu çünkü onun yazıyı, düzgünleştirdini söledi, virgül, doru yerinde, olmazsa, bi işadamının çok para kaybedebiliceni söledi, işimden biriktirdim, biraz param var, fazla diil, ve ben nasıl odlunu bilmiyorum, virgül, bunu kaybetmemi, önlüyo, Ve, o, herkesin, virgülü, kullandını sölüyo, büyüzden, bende, kullanıyorum, oda kullanıyo,,, Noktalama, çok? Eğlenceli!”
Dilek Erdem
twitter.com/Dilek_Erdem_
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder